آیا شما هم از جمله افرادی هستید که عملیات خاکبرداری و گوبرداری در ساختمان سازی را یکی می‌دانید؟ در صورتی که پاسختان مثبت است باید به شما بگوییم این طرز فکر شما اشتباه می‌باشد. درست است که این دو نوع عملیات شباهت‌های بسیاری به هم دارند اما از تفاوت خاکبرداری و گودبرداری ساختمان هم نباید غافل شد. اگر می‌خواهید فرق این دو عملیات عمرانی را بدانید، تا پایان با این مقاله از زومیلا همراه باشید.
بررسی تفاوت خاکبرداری و گودبرداری ساختمان
عملیات ساختمان سازی شامل مراحل زیادی می‌شود و فرآیندی زمانبر است.
از مراحل ساختمان سازی می‌توان موارد زیر را نام برد:
- تهیه زمین
- تهیه نقشه
- گرفتن پروانه ساختمان
- تخریب ساختمان قبلی در صورت وجود
- خاکبرداری و گوبرداری
- اجرای سازه
- بتن ریزی
- تیغه چینی
- لوله کشی آب و فاضلاب
- برق کشی
- گاز کشی
- و…
همانطور که در موارد گفته شده در بالا دیدید، خاکبرداری و گودبرداری از اولین عملیات‌های عمرانی هستند که برای ساخت یک ساختمان مانند آپارتمان و برج یا یک سازه عمرانی مثل پل، صورت می‌گیرند.
این دو عملیات عمرانی معمولا در میان مردم به اشتباه یکی در نظر گرفته می‌شوند اما باید به شما بگوییم که این‌طور نیست و این دو مورد از عملیات ساختمانی تفاوت‌های قابل توجهی با یکدیگر دارند.
در کل هدف از اجرای دو عملیات خاکبرداری و گودبرداری با هم متفاوت است.
عملیات خاکبرداری چیست
عملیات خاکبرداری همانطور که گفته شد از اولین مراحل ساخت یک سازه است. این عملیات درواقع هموار و هم‌شیب کردن بخشی از زمین است که در آن برآمدگی‌ها برداشته می‌شود و فرورفتگی‌ها با سطح زمین هم تراز می‌شود.
به عبارت ساده تر بخواهیم برای شما توضیح دهیم این است که، با خاکبرداری همه پستی‌ها و بلندی‌های زمین اصلاح می‌شود.
در خاکبرداری حداکثر تا عمق 60 سانتی‌متری حفاری صورت می‌گیرد.
خاکبرداری با توجه به نوع زمین به دو صورت زیر اجرا می‌شود:
- به روش دستی دست
- با استفاده از ابزارهای ماشینی بزرگ یا کوچک
گودبرداری چیست
عملیات گودبرداری هم مانند خاکبرداری از نخستین مراحل ساختمان سازی بوده و شامل هموار و هم‌تراز کردن بخشی از زمین می‌شود. در گودبرداری عملیات حفاری تا عمقی بیش از 60 سانتی‌متر صورت می‌گیرد.
عملیات گودبرداری نیز مانند خاکبرداری با توجه به جنس زمین به دو روش زیر اجرا می‌شود:
- با استفاده از دست
- با استفاده از ماشین آلات ساختمانی
تفاوت خاکبرداری و گودبرداری ساختمان چیست؟
در عملیات مربوط به خاکبرداری ساختمان، برآمدگی‌ها و فرورفتگی‌ها هم سطح سازی می‌شوند و عمق کنده‌کاری در این عملیات ساختمانی از 60 سانتی‌متر کمتر است.
در عملیات مربوط به گودبرداری ساختمان، هم‌سطح سازی پستی‌ها و بلندی‌‌ها مانند عملیات خاکبرداری انجام می‌شود اما عمق حفاری و کنده کاری بیش از 60 سانتی‌متر است. در بعضی از پروژه‌های مهم و بزرگ مشاهده شده که عمق حفاری کردن به چند ده متر هم رسیده است.
به عبارت ساده‌تر می‌توان گفت فرق گودبرداری و خاکبرداری در میزان عمق حفاری آن‌هاست.
شباهت خاکبرداری و گودبرداری در ساختمان
تا اینجای مقاله در مورد تفاوت خاکبرداری و گودبرداری ساختمان گفته شد، در ادامه قصد داریم شباهت‌های این دو عملیات ساختمانی به صورت خلاصه برای شما عزیزان بیان کنیم:
- عملیات خاکبرداری و گودبرداری هر دو از نخستین عملیات‌های ساختمان سازی محسوب می‌شوند.
- مسطح سازی با روش‌های دستی یا ماشینی در هر دوی این عملیات‌ها انجام می‌شود.
- هر دو عملیات خاکبرداری و گودبرداری هم به روش دستی و هم به روش ماشینی صورت می‌گیرد.
- روش اجرا کردن هر دو عملیات تا حد زیادی به جنس زمین مورد نظر وابسته است.
چه نیازی به گودبرداری است؟
در عملیات عمرانی، گودبرداری پیش از ساخت هر نوع سازه‌ای باید انجام شود تا مقاومت سازه در برابر نیروهای کششی مانند زلزله بالا برود و کمترین خسارت را وارد کند.
در عملیات عمرانی کوچک مانند ساخت آپارتمان‌های سه‌طبقه به بالا برای پایداری بیشتر سازه و ایجاد فضای بیشتر برای پارکینگ و انباری، گودبرداری انجام می‌شود.
اما در عملیات عمرانی بزرگ مانند ساخت برج‌ها و پل‌ها، گودبرداری در درجه برای افزایش پایداری سازه در برابر نیروی کششی زلزله و پایین آوردن نقطه ثقل سازه، انجام می‌شود. در این پروژه‌های بزرگ، ساخت پارکینگ و انباری از دلایل بعدی انجام گودبرداری است.
حداکثر عمق گودبرداری
باید بگوییم در عملیات گودبرداری که یکی از عملیات مهم در ساختمان سازی است نوع خاک اهمیت زیادی دارد.
میزان گودبرداری و روش‌های انجام این عملیات هم به نوع خاک یا همان نوع زمین وابسته هستند. زمین‌ها انواع گوناگونی دارند که از میان آن‌ها می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- زمین دستی
- زمین لجنی
- زمین سنگی
- زمین دج
- زمین کلنگی
گودبرداری در زمین‌های مقاوم و سخت به میزان درخواست کارفرما بستگی دارد در صورتی که در زمین‌های غیرمقاوم برای رسیدن به زمین مقاوم برای سازه‌های بزرگ انجام می‌شود.
مراحل خاکبرداری و گودبرداری
گودبرداری و خاکبرداری هم مانند سایر عملیات ساختمانی مراحل خاص خود را دارند که در ادامه به شرح آن‌ها می‌پردازیم:
ابتدا لازم است مجوزهای لازم برای ساخت سازه کسب شوند.
یکی از اولین مراحل ساخت، خاکبرداری و گودبرداری است و در آن باید نقشه‌های تهیه شده، آزمایشات مکانیک خاک، سطح آب‌های زیرزمینی، وضعیت سازه‌های همسایه در نظر گرفته شود و مجوزهای لازم از سازمان‌های مربوطه اخذ شود.
دانستن مسیر لوله‌ها و تأسیسات شهری بسته به پروژه، ضروری است.
پس از این که مراحل بالا به درستی انجام شد، عملیات گودبرداری آغاز می‌شود و حفاری تا عمق مشخص شده در نقشه‌ها صورت می‌گیرد.
عملیات گودبرداری تا عمق مشخص شده در نقشه و تا زمانی که به خاک سفت نرسیده باشیم باید ادامه پیدا کند و اگر مابه‌التفاوت آن تا 15 سانتی‌متر باشد، خاک ریخته و آن را با استفاده از کمپکتور فشرده می‌کنیم.
اما در صورتی که بیش از 70 سانتی‌متر بود، مابه‌التفاوت را با مصالحی مانند سنگ و سیمان پر می‌کنیم تا به ارتفاع نقشه برسانیم.
با بیانی ساده تر این موضوع را توضیح می‌دهیم:
در صورتی که مجبور شدیم گودبرداری را تا عمق‌هایی بیش از مقدار مشخص شده برای رسیدن به خاک سفت با مقاومت بالا ادامه دهیم، لازم است مقدار اضافی گودبرداری شده را به نحوی جبران کنیم.
بعد از پایان حفاری بهتر است سطح کنده شده را با ملات ماسه و سیمان بپوشانیم تا آن را از عوامل تغییر دهنده مانند آفتاب، باران، برف و … محافظت کنیم.
نکته‌ای که باید به آن دقت شود این است که در صورت ناپایداری دیواره‌های گود باید از راه‌های پایدار کننده و مهاربندها استفاده کرد.
گودبرداری و خاکبرداری در زمین‌های کوچک و بزرگ
در زمین‌های کوچک، گودبرداری و خاکبرداری به صورت دستی یا با استفاده از بیل مکانیکی انجام می‌شود.
به طور معمول زمین‌ها کوچک داخل شهر‌ها هستند و همسایگانی دارند که محافظت از سازه همسایه، وظیفه مسئولان عملیات گودبرداری است.
برای محافظت از سازه همجوار باید از یکی از روش‌های مهاربندی استفاده شود.
انواع مهاربندها:
- اجرای فونداسیون در کف
- نیلینگ
- سازه نگهبان
- سپرکوبی
- دیواره دیافراگمی
- اجرای خرپا
- اجرای پلکانی
- ترانشه محیطی
خاکبرداری و گودبرداری در زمین‌های بزرگ که معمولا هم بدون همسایه و همجوار هستند با استفاده از ماشین‌آلات حفاری سنگین انجام می‌گیرد.
در عملیاتی که از ماشین‌های سنگین استفاده می‌گردد ابتدا با لودر اقدام به حفر یک سطح شیبدار می‌شود. این سطح شیبدار محلی برای ورود لودر و ماشین‌های حمل خاک به گود است.
در گودبرداری و خاکبرداری زمین‌های بزرگ اگر زمین سست و کم مقاومت باشد از مهاربند استفاده می‌شود و اگر زمین سفت باشد و زاویه اصطکاک خاک آن کم باشد نیازی به استفاده از مهاربند نیست.
جمع بندی تفاوت خاکبرداری و گودبرداری ساختمان
1- خاکبرداری و گودبرداری از مراحل اولیه ساختمان سازی هستند.
2- این دو عملیات مشابه هستند و تفاوت آن‌ها در میزان عمق حفاری است.
3- قبل از انجام خاکبرداری اقداماتی برای دانستن زیرسازی شهری باید انجام شود و مجوزهای لازم کسب شود.
4- در زمین‌های سست و دارای همجوار بعد از گودبرداری، اجرای مهاربند ضروری است.
5- پوشاندن محل گود پس از پایان یافتن گودبرداری باید به سرعت انجام شود.
6- با پوشاندن سریع محل گود، آن را در برابر عوامل تغییر دهنده مثل آفتاب، باران و … حفظ خواهید کرد.
مقاله پیشنهادی
از سری مقالات زومیلا می توانید مقاله محاسبه عمر مفید ساختمان و عوامل موثر بر آن را مطالعه فرمایید. همچنین می‌توانید نظرات خود را در بخش نظرات پایین همین صفحه با ما به اشتراک بگذارید. از این که تا پایان این مقاله همراه ما بودید، از شما همراهان گرامی سپاسگزاریم.
نویسنده: فاطمه سرابی / تیم تحریریه وب سایت زومیلا
خیلی خوب و کامل بود و زبان بیان کردنتونم خیلی روان و قابل فهمبود ممنون
سلام و درورد بر شما همراه عزیز زومیلا خیلی خیلی ممنونیم که وقت با ارزشتون رو برای مطالعه این مقاله صرف کردید و انرژی پر مهرتون رو به ما می دید.