برای آن‌که بتوانیم ملکی مشاع را از تصرف شخص یا اشخاصی که به ناحق آن را غصب کرده‌اند آزاد کنیم، باید اقامۀ دعاوی خلع ید کنیم؛ اما منظور از خلع ید از ملک مشاع چیست؟ در این مقاله قصد داریم به این موضوع بپردازیم.
دعاوی خلع ید
خلع ید به معنای تصرف در حق دیگری از راه عدوان (تجاوز، خصومت یا دشمنی) است؛ بنابراین، دعاوی خلع ید که آن را دعاوی مالکیت نیز می‌نامند عبارت است از: دعاوی برای اثبات مالکیت عین یا حق بر ملک. دعاوی خلع ید می‌تواند به دو حالت اتفاق بیفتد:
حالت اول: شخص متصرف از ابتدا ملک را بدون اجازه گرفتن از مالک تصرف کرده است.
حالت دوم: شخص متصرف در ابتدا از مالک اجازه گرفته است و در ملک او ساکن شده است، اما بعد از گذشت مدتی بدون اجازه مالک به سکونتش در ملک ادامه می‌دهد.
دعوی خلع ید از ملک مشاع
قبل از توضیح این مورد لازم است با ملک مشاع آشنا شویم:
منظور از ملک مشاع ملکی است که چند نفر در آن شریک هستند، به‌عبارت‌دیگر، سند خانه به اسم بیش از دو نفر است و قسمت مالکیت آن‌ها مشخص نشده است؛ مثلا تصور کنید سه برادر خانه‌ای را به ارث برده‌اند، در این حالت کل خانه به هر سه آن‌ها تعلق دارد و هیچ‌کدام از آن‌ها نمی‌توانند ادعای مالکیت بخشی از ملک را داشته باشند.
طبق قوانین، هیچ‌کدام از شرکا نمی‌توانند بدون اجازه دیگری در مال مشاع تصرف کنند. در صورت بروز چنین مشکلی شرکای دیگر می‌توانند اقدام به خلع ید از ملک مشاع نمایند.
بنابراین، اگر شریکی بدون اجازه شرکا دیگر، ملکی مشاعی را تصرف کند، دیگر شرکا می‌توانند دادخواست خلع ید را علیه او به دادگاه عمومی حقیقی تحویل دهند.
برای طرح دعوی خلع ید لازم نیست تمام مالکین حضور داشته باشند و یک نفر به نمایندگی از بقیه می‌تواند این کار را انجام دهد. دعوی خلع ید را می‌توان هم علیه یکی از شرکای ملک مشاع و هم علیه شخص دیگری مطرح کرد. اگر چندین نفر ملک مشاعی را تصرف کرده باشند، می‌توان طرح دعوی را علیه همه آن‌ها مطرح کرد.
هزینه دادرسی خلع ید چقدر است؟
دعاوی خلع ید جزء دعاوی مالی محسوب می‌شوند و هزینه دادرسی این نوع دعاوی، مبلغ مشخصی ندارد و بر پایه ارزش معاملاتی ملک، در هر شهر و منطقه‌ای متفاوت است.
تفاوت دادخواست خلع ید و دادخواست تخلیه
بسیاری از افراد اغلب این دو دادخواست را با هم اشتباه می‌گیرند، در حالی که از لحاظ قانونی تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند.
فرض کنید خانه‌ای را به فردی اجاره داده‌اید و بعد از اتمام قرارداد اجاره، او هنوز خانه را تخلیه نکرده است. در این صورت اگر برای دادخواست خلع ید به دادگاه بروید دادخواست شما سریعا رد می‌شود؛ زیرا مستأجر طبق قرارداد در ملک شما سکونت کرده است؛ بنابراین، لازم است به دادگاه دادخواست تخلیه ارائه دهید.
اما اگر شخص بدون هیچ قراردادی در ملک شما ساکن شده باشد باید دادخواست خلع ید بدهید.
نکاتی در مورد خلع ید
در خلع ید باید مالکیت را اثبات کنید و سند رسمی یا مدرکی ارائه دهید مبنی بر اینکه شما مالک ملک هستید.
در ملک مشاعی نمی‌توان بدون اجازه تمام شرکا، حتی در بخش کوچکی از ملک دخل و تصرف کرد.
پرونده‌های مربوط به خلع ید جزء دعاوی حقوقی محسوب می‌شوند.
نویسنده: رویا سهرابی/تیم تحریریه وب سایت زومیلا
